Πάρα πολύ ενδιαφέρουσα ομιλία του 1998 και εξίσου ενδιαφέρουσες
συνοπτικές σημειώσεις (αντικειμενικά, όχι επειδή τις έγραψα εγώ).
Ειδικά το τελευταίο μισάωρο, ΠΡΕΠΕΙ να το δείτε (να το ακούσετε
βασικά γιατί το video έχει φρικτά ασυγχρόνιστο ήχο με εικόνα).
https://www.youtube.com/watch?v=6t-udUECvEY&feature=related
Επειδή όλοι θα θέλαμε να έχουμε διαβάσει και τους 127 τόμους της Πολιτείας του Πλάτωνα, αλλά ούτε καν εγώ δεν έχω τον ελεύθερο χρόνο για ένα τέτοιο εγχείρημα, αλλά και επειδή η σχετική διάλεξη του Ράμφου (το 1998 - βλέπεις το video και νομίζεις ότι εξελίσσεται σε ένα παράλληλο σύμπαν με αυτό των χρηματιστηρίων και της φούσκας), η σχετική διάλεξη του Ράμφου είναι δίωρη, μια που την είδα προσεκτικά, θα σας μεταφέρω μερικά σημειωθέντα.
Μύθος του Σπηλαίου -> άνθρωποι εκ γενετής κρατούμενοι σε ένα σπήλαιο όπου βλέπουν μόνο τις σκιές των πραγμάτων που εκτυλίσσονται εκτός σπηλαίου. Ελευθερώνουν κάποιον από αυτούς ο οποίος βγαίνει έξω γνωρίζει τον πραγματικό κόσμο και επιστρέφει στο σπήλαιο για να πει αυτά που είδε και στους άλλους.
Στα καθ' ημάς, το σπήλαιο είναι ο αισθητός κόσμος, οι κρατούμενοι ημείς οι απαίδευτοι και ο ελευθερωθείς είναι ο καθένας που θα αναζητήσει την πραγματικότητα (Αλήθεια-Γνώση) πίσω από τις σκιές (εικόνες). Η δε Γνώση βρίσκεται προεγκατεστημένη εντός της Ψυχής, και αυτό που χρειάζεται είναι το φως το Αγαθόν που θα την φωτίσει, φέρνοντας την Γνώση στην επιφάνεια.
Τα τέσσερα διαδοχικά στάδια-επίπεδα της κατάκτησης της Γνώσης (κατά Πλάτωνα): [σημείωση: διαφορετικοί γνωσιακοί-βιωματικοί τομείς ενός ανθρώπου, μπορεί να βρίσκονται σε διαφορετικά στάδια ]
Α. Εικασία
Είναι η γνώση των αισθητών. Είναι το στάδιο στο οποίο είναι καθηλωμένοι οι άνθρωποι του σπηλαίου. Τα Κριτήριά τους είναι συγκεχυμένα και αδυνατούν να ξεχωρίσουν το Πράγμα από την Εικόνα (Φαντασίωση) Του. Στα καθ' ημάς, ο άνθρωπος επί παραδείγματι που πείθεται για την αναγκαιότητα αντικειμένου τινός (Πράγμα) από την διαφήμισή του (Εικόνα (αυτοκίνητο->γόητρο etc)) είναι καθηλωμένος στην Εικασία. [φυσικά, η Εικασία δεν αναγνωρίζεται ως τέτοια, από κάποιον που βρίσκεται σε αυτό το στάδιο - εκτός από τους ποιητές που μπορεί και να την αναγνωρίζουν ως τέτοια αλλά και να μην προχωρούν στο επόμενο στάδιο: βλέπε Έρωτας].
Β. Πίστη
Είναι κι αυτή γνώση των αισθητών. Είναι το στάδιο στο οποίο ένας στοιχειώδης κριτικός έλεγχος των δεδομένων οδηγεί μέσα από το στοιχειώδες ξεπέρασμα των φαντασιώσεων στην εδραίωση κάποιων πρώτων καλουπιών κατανόησης του κόσμου. Στην μεταφορά του μύθου, ο δεσμώτης έχει γυρίσει το κεφάλι και βλέπει ότι κάποια αντικείμενα που περνούσαν από πίσω του δημιουργούσαν τις σκιές που έβλεπε μπρος του (διάκριση Εικόνας-Πράγματος) χωρίς όμως να μπορεί να τα δει καλά. Στο στάδιο αυτό υπάρχει προς τα συμβαίνοντα λιγότερο συναισθηματική αντίδραση και περισσότερο λογική από ότι στο στάδιο της Εικασίας. Αυτή η αναλογία επιτείνεται καθώς προχωράνε τα στάδια της Γνώσης.
Σε αυτό το στάδιο το Λογικό μπολιάζει το άμετρο-αόριστο συναίσθημα του προηγούμενου σταδίου, το οποίο πλέον ορίζεται και καθίσταται γόνιμο αντί για καθηλωτικό, οπότε και μπορεί να παράξει έργα (πχ. Τέχνη, Πολιτική).
Οι Έλληνες παραπαίουν ανάμεσα στα Α. και Β.
Γ. Διάνοια
Είναι η γνώση των νοητών. Στη μεταφορά του μύθου ο δεσμώτης βγαίνει προς το φως και βλέπει τα αντικείμενα όπως είναι [όπως καταλαβαίνουμε, η μεταφορά του μύθου είναι η πραγματικότητα μετατοπισμένη κατά ένα στάδιο - ο δεσμώτης του σπηλαίου αντιστοιχεί στον "φιλήσυχο" πολίτη (με την κακή έννοια) ]. Στο στάδιο αυτό, γνωρίζοντας πλέον κανείς τα αντικείμενα που απαρτίζουν την πραγματικότητα, μπορεί να δημιουργήσει αφαιρέσεις και να σκεφτεί με αυτές, αλλά δεν παύουν πάντα όλες οι αφαιρέσεις να αναφέρονται απαρέγκλιτα στα φυσικά αντικείμενα και στην κοσμική πραγματικότητα. Δεν υπάρχει ακόμα η απαραίτητη απεξάρτηση από τον υλικό κόσμο ώστε να οδηγηθούμε στον καθαρά νοητό κόσμο των ιδεών και ακόμα μακρύτερα στον κόσμο του Αγαθού.
Θα πλατειάσω: Είναι όμως δυνατή αυτή η ευαγγελιζόμενη απεξάρτηση από τον υλικό κόσμο; Δυο χιλιάδες χρόνια μετά, ο Kurt Goedel, μαθηματικός και φανατικός Πλατωνιστής, το απέδειξε. Είναι μαθηματικώς τελειωμένη υπόθεση πλέον από το 1936 το φιλοσοφικό θέμα της ύπαρξης του κόσμου των ιδεών και βασίζεται στο εξής μαθηματικά αποδεδειγμένο: "Ένα σύστημα δεν μπορεί να είναι πλήρες και συνεπές ταυτόχρονα". Και επειδή ο υλικός κόσμος εξ' ορισμού υπάρχει και δεν έχει λογικές αντιφάσεις, το σύστημα της διανοίας που εδράζεται σε αυτόν αποκλειστικά δεν έχει αντιφάσεις. Άρα, σύμφωνα με το θεώρημα της μη-πληρότητας του Goedel, δεν είναι πλήρες. Δεν έχουν ειπωθεί δηλαδή όλα, ούτε μπορεί ποτέ να ειπωθούν όλα. Et voila, ο δρόμος για τη Δημιουργία και τον απεξαρτητοποιημένο από την ύλη κόσμο των ιδεών άνοιξε... [λεπτομέρειες για το θεώρημα υπάρχουν εδώ] Η όλη σύλληψη πιθανώς να σχετίζεται και με τον υπαρξισμό όπου ο κόσμος είναι αυτός που τον κάνουμε εμείς να είναι μέσα από την Δημιουργία, αντίθετα με ένα δεδομένο, στατικό κόσμο που γεννά την μοιρολατρία.
Μια κουβέντα για τον κόσμο του Αγαθού. Είναι ας πούμε ο Θεός στην Πλατωνική σκέψη. Είναι η υπέρλογη αρχή (Ανυπόθετη Αρχή την ονομάζει ο Πλάτων) η οποία νομιμοποιεί (validates) τις σκέψεις που παράγονται στον κόσμο των ιδεών. Η υπέρλογη αρχή είναι απαραίτητη παραδοχή δεδομένου του ότι αυτό που προκύπτει ευθέως από το θεώρημα του Goedel (και που ο Πλάτων το είχε διαισθανθεί) είναι ότι η λογική δεν μπορεί να θεμελιώσει τον εαυτό της (αν μπορούσε θα καθίστατο πλήρης, και αυτομάτως θα εξέπεφτε).
Ο Ράμφος λέει ότι η "μυστική" (μεταφυσική?) σκέψη είναι ακριβώς η προσπάθεια διερεύνησης της υπέρλογης αρχής που εδραιώνει τον ορθολογισμό, το Αποφατικόν δηλαδή. Ο ορθολογισμός απαιτεί την μεταφυσική για να τον εδραιώσει, oh, the irony! Και λέει περί της τεχνητής νοημοσύνης (το 1998 ήταν της μόδας η σχετική συζήτηση) ότι δεν θα καταφέρει ποτέ να προσεγγίσει την Δημιουργία λόγω του κλειστού-μη-πλήρους συστήματος λογικής που χρησιμοποιούν οι υπολογιστές (για να αποφύγουν τις αντιφάσεις). Προσωπικά διαφωνώ με τον δάσκαλο γιατί με κάποιον μαγικό τρόπο παραδέχεται ότι εργαλειακώς οι άνθρωποι και οι μηχανές είναι άλλως προικισμένοι. Anyway, μεγάλη συζήτηση.
Και το τελευταίο στάδιο της Γνώσης:
Δ. Διαλεκτική - Νόηση
Ο έσχατος αναβαθμός της Γνώσης είναι η γνώση του Αγαθού (ο Ήλιος στον Μύθο του Σπηλαίου). Αυτός κατακτάται με την Διαλεκτική η οποία είναι Λογική + Μετα-Λογική (λογική που αποφαίνεται για τον εαυτό της κι αυτοεντάσσει τη γνώση των Περιορισμών της στο σύστημά της ώστε να πάει ψηλότερα).
Και τώρα τί;
Όλα αυτά λέει ο Πλάτων ότι θα ήταν άγονα και αμπελοφιλοσοφίες αν δεν τα χρησιμοποιήσουμε κάπως.
Η απάντηση είναι να τα εντάξουμε στην προβληματική της Παιδείας.
Παιδεία είναι περιαγωγή (roaming, ντε) της ψυχής, λέει ο Πλάτων. Όχι απόκτηση νέων γνώσεων, αλλά Ψυχικής Μεταστροφής και δημιουργίας μιας Ελεύθερης, Συνειδητής Προσωπικότητας.
Έτσι γίνεται προφανές και το σημειολογικό έρεισμα του Μύθου του Σπηλαίου όπου το βολτάρισμα του Δεσμώτη από το Σπήλαιο μέχρι τον έξω κόσμο, αντιστοιχεί με την περιαγωγή της ψυχής στα στάδια της Γνώσης.
Ο Δεσμώτης γυρίζει την πλάτη του στον χρόνο των σκιών (ο χρόνος του παρόντος και του παρελθόντος και των σκιών που θα έλθουν (το μέλλον ως απλό 'αύριο')) και αντλεί πλέον την ταυτότητά του από το μέλλον και όχι από την ανάμνηση (αλυτρωτισμός (παθολογικό)). Το μέλλον δεν είναι αυτό που θα έρθει αύριο, αλλά το αύριο που εγώ θα φτιάξω για να ζήσω σε αυτό.
Ο Μύθος διατηρεί και εδώ σύνδεση με την πραγματικότητα στο ότι ο ελευθερωτής πάει σε έναν μόνο από τους Δεσμώτες να τον ελευθερώσει. Είναι αυτός ο οποίος διατηρεί έστω ενδόμυχα την θεώρηση του Αγαθού, και άρα μπορεί να περπατήσει έξω απο το σπήλαιο προς το φως Του. Η υπόλοιπη ομάδα είναι καθηλωμένη στη συνήθεια. Στην μετα-ερμηνεία της διάλεξης του Ράμφου, ο ελευθερωτής είναι ο Ράμφος, και εμείς είμαστε οι Δεσμώτες που κάνουν τα αμήχανα βήματά τους προς την απελευθέρωση, χέρι-χέρι με τον Δάσκαλο.
Και κάτι ακόμα περί της ομάδας. Η υπόλοιπη ομάδα είναι καθηλωμένη στη συνήθεια και παραμένει στο σπήλαιο, και αν έρθει η ώρα θα κατασπαράξει τον έναν, τον Κομιστή της Δημιουργίας. Αυτή είναι η δύναμη της μνήμης, της ανάμνησης, που η Δημιουργία της κλονίζει την ταυτότητα. Η Ελλάδα είναι μια τέτοια ομάδα ανάμνησης.
Στο 1:40:05 με κούφανε. Ο Μύθος του Σπηλαίου λέει ότι είναι τέτοια η δύναμη της συνήθειας της ομάδας που επειδή οι σκιές που περνάνε είναι καμιά ντουζίνα μόνο, οι δεσμώτες βάζουν στοιχήματα για το ποια θα είναι η επόμενη που θα περάσει· το διασκεδάζουν δηλαδή. Καμιά ομοιότητα με σήμερα ίσως; Εγκλωβισμένοι στις ανόητες επιλογές να διασκεδάζουμε με τα χάλια μας βρίσκοντας ανυπόφορο να αλλάξουμε; (αυτό ήταν υποσυνείδητο μήνυμα να ψηφίσετε ΣΥΡΙΖΑ, που θα είναι μια νέα σκιά - καραγκιόζης; :p)
Από το 1:35:00 και μετά να το δείτε. Μιλάει για Internet και Δίκτυα υπό το Πλατωνικό πρίσμα. Με ψιλοκούφανε προφητεύοντας το FaceBook [1:39:00] (ο Ράμφος, όχι ο Πλάτων), σαν πραγματικότητα που θα προκύψει από την αναγκαιότητα της κατά Πλάτωνα επικοινωνίας των συνειδήσεων και των σκέψεων των ανθρώπων ώστε να μορφοποιηθεί Κοινωνία. Ο Πλάτων εννοούσε την κοινωνία όχι σαν απλή επικοινωνία των ανθρώπων, αλλά σαν πλάτυνση της συνείδησης ώστε να εγκολπώσει και τις γύρω συνειδήσεις· μια κοινωνία των συνειδήσεων δηλαδή. Ουσιαστικά, λέει ο Ράμφος, ο Πλάτων οραματίστηκε το πρώτο δίκτυο επικοινωνίας των σκέψεων.
Καλό και αγαθό δηλαδή να βρισκόμαστε, να ψήνουμε μπιφτέκια και να παίζουμε σφαλιάρες, αλλά και η μέσω των δικτύων επικοινωνία μας συνιστά κοινωνία συνειδήσεων και σκέψεων, ένα ζητούμενο από χιλιάδες χρόνια πριν. Μέσω Δικτύου, λέει, η δυνατότητα επικοινωνίας με κάποια τυχαία ανθρώπινη οντότητα έχει τρομακτική σημασία γιατί δεν γίνεται επί τη βάση μιας κοινής μοίρας τοπικής εμβέλειας (δυο γείτονες) αλλά μιας πανανθρώπινης μοίρας έξω από κάθε υλική συνθήκη (άρα στον κόσμο των ιδεών). Αυτό ,λέει, σαν νέα συνθήκη θα καρποφορήσει μετά από εκατοντάδες χρόνια. Για την ώρα γίνονται τα πρώτα αμήχανα βήματα της Κοινωνίας των Πληροφοριών (αυτά το 1998 που έγινε η διάλεξη - σήμερα όπως προφήτεψε το δίδυμο με τα εργαλεία κοινωνικής δικτύωσης οδεύουμε προς την Κοινωνία των Συνειδήσεων). Μπροστά ο Ράμφος, ακόμα πιο μπροστά ο Πλάτων.
Προς το τέλος της διάλεξης καταπιάνεται με τη σύνδεση Γνώσης-Μεταφυσικής. Η πραγματική Γνώση είναι ο Ενορατικός Λογισμός. Είναι δηλαδή ο ορθός Λόγος που πατάει πάνω στο Αίσθημα και μπολιάζεται με αυτό για να μπορέσει να πηδήξει έξω από τα όρια του στενού υλικού κόσμου και να βρεθεί στον κόσμο των ιδεών. Χωρίς το Αίσθημα, ο ορθός Λόγος μένει πάντοτε στείρος υπολογισμός και καθηλώνει στη Μνήμη και στο Παρελθόν, ενώ εκφυλίζει και το Μέλλον σε 'αύριο'.
Και δυο λόγια για την όραση που παίζει σε όλο το Μύθο του Σπηλαίου τον πρωταρχικό ρόλο. Η όραση είναι η μόνη αίσθηση που αναφέρεται στο μέλλον, στο μακρινό, στο ζητούμενο (άρα στη Δημιουργία). Ως τέτοια είναι ενσωματωμένη και στην Γλώσσα σε προνομιακή θέση. ΕνΟραση = Διαίσθηση = ματιά στο Μέλλον (άρα στη Δημιουργία). 'Το βλέπω' = το κατάλαβα.
Και κάτι συγκινητικό, σχετιζόμενο με την όραση: Η λύτρωση από την βάσανο της αοριστίας της γνώσης του Αγαθού, της Υπέρλογης Αρχής:
Μια ιδέα που πετάγεται σαν φευγαλέα σπίθα στο μυαλό μας τη στιγμή της σύλληψής της (Δημιουργία) και μας τινάζει - τότε φωνάζουμε 'να το!' Το έχουμε 'δει' μέσα μας - μα τη στιγμή που θα επιχειρήσουμε να το βάλουμε σε λέξεις βλέπουμε να φτωχαίνει: Αυτό που έχουμε δει είναι η Γνώση του Αγαθού! Ύστερα θα στρέψουμε την ματιά εκεί που είδαμε το Αγαθό, στην κατεύθυνση της Ανυπόθετης Αρχής, και θα οδηγήσουμε εκεί τη Νόηση και θα Δημιουργήσουμε ξεπερνώντας τις υλικές αγκυλώσεις. Με αυτή την έννοια η όραση συνιστά άνοιγμα νέου δρόμου για να περάσει ο νους και να δημιουργήσει νέο νόημα. Και νέο νόημα θα πει νέα συνθήκη υπάρξεως, που θα πει άλλος τρόπος να υπάρχω μέσα και μαζί με τα άλλα πράγματα. Δείτε το video από το 1:50:00 για να το χαρείτε από τον ίδιο τον Ράμφο.
Μετά, αν δεν σας έφτασε η συνόψισή μου (ομολογώ πως δεν κατάφερα να κάνω απλώς συνόψιση αλλά αρκετά πράγματα είναι δικές μου διατυπώσεις, εξαιρετικά κοντά στο νόημα τολμώ να πω) και δεν σας έφτασε και η ερμηνεία του Μύθου του Σπηλαίου από τον Ράμφο στη δίωρη διάλεξή του, τότε ανατρέξτε σε δυο ακόμα μεγαλύτερους διανοητές που καταπιάστηκαν με τον εν λόγω Μύθο.
https://www.youtube.com/watch?v=jXGce8ugtpA&feature=related
https://www.youtube.com/watch?v=NDoBqFrjiqo&feature=related
https://www.youtube.com/watch?v=6t-udUECvEY&feature=related
Επειδή όλοι θα θέλαμε να έχουμε διαβάσει και τους 127 τόμους της Πολιτείας του Πλάτωνα, αλλά ούτε καν εγώ δεν έχω τον ελεύθερο χρόνο για ένα τέτοιο εγχείρημα, αλλά και επειδή η σχετική διάλεξη του Ράμφου (το 1998 - βλέπεις το video και νομίζεις ότι εξελίσσεται σε ένα παράλληλο σύμπαν με αυτό των χρηματιστηρίων και της φούσκας), η σχετική διάλεξη του Ράμφου είναι δίωρη, μια που την είδα προσεκτικά, θα σας μεταφέρω μερικά σημειωθέντα.
Μύθος του Σπηλαίου -> άνθρωποι εκ γενετής κρατούμενοι σε ένα σπήλαιο όπου βλέπουν μόνο τις σκιές των πραγμάτων που εκτυλίσσονται εκτός σπηλαίου. Ελευθερώνουν κάποιον από αυτούς ο οποίος βγαίνει έξω γνωρίζει τον πραγματικό κόσμο και επιστρέφει στο σπήλαιο για να πει αυτά που είδε και στους άλλους.
Στα καθ' ημάς, το σπήλαιο είναι ο αισθητός κόσμος, οι κρατούμενοι ημείς οι απαίδευτοι και ο ελευθερωθείς είναι ο καθένας που θα αναζητήσει την πραγματικότητα (Αλήθεια-Γνώση) πίσω από τις σκιές (εικόνες). Η δε Γνώση βρίσκεται προεγκατεστημένη εντός της Ψυχής, και αυτό που χρειάζεται είναι το φως το Αγαθόν που θα την φωτίσει, φέρνοντας την Γνώση στην επιφάνεια.
Τα τέσσερα διαδοχικά στάδια-επίπεδα της κατάκτησης της Γνώσης (κατά Πλάτωνα): [σημείωση: διαφορετικοί γνωσιακοί-βιωματικοί τομείς ενός ανθρώπου, μπορεί να βρίσκονται σε διαφορετικά στάδια ]
Α. Εικασία
Είναι η γνώση των αισθητών. Είναι το στάδιο στο οποίο είναι καθηλωμένοι οι άνθρωποι του σπηλαίου. Τα Κριτήριά τους είναι συγκεχυμένα και αδυνατούν να ξεχωρίσουν το Πράγμα από την Εικόνα (Φαντασίωση) Του. Στα καθ' ημάς, ο άνθρωπος επί παραδείγματι που πείθεται για την αναγκαιότητα αντικειμένου τινός (Πράγμα) από την διαφήμισή του (Εικόνα (αυτοκίνητο->γόητρο etc)) είναι καθηλωμένος στην Εικασία. [φυσικά, η Εικασία δεν αναγνωρίζεται ως τέτοια, από κάποιον που βρίσκεται σε αυτό το στάδιο - εκτός από τους ποιητές που μπορεί και να την αναγνωρίζουν ως τέτοια αλλά και να μην προχωρούν στο επόμενο στάδιο: βλέπε Έρωτας].
Β. Πίστη
Είναι κι αυτή γνώση των αισθητών. Είναι το στάδιο στο οποίο ένας στοιχειώδης κριτικός έλεγχος των δεδομένων οδηγεί μέσα από το στοιχειώδες ξεπέρασμα των φαντασιώσεων στην εδραίωση κάποιων πρώτων καλουπιών κατανόησης του κόσμου. Στην μεταφορά του μύθου, ο δεσμώτης έχει γυρίσει το κεφάλι και βλέπει ότι κάποια αντικείμενα που περνούσαν από πίσω του δημιουργούσαν τις σκιές που έβλεπε μπρος του (διάκριση Εικόνας-Πράγματος) χωρίς όμως να μπορεί να τα δει καλά. Στο στάδιο αυτό υπάρχει προς τα συμβαίνοντα λιγότερο συναισθηματική αντίδραση και περισσότερο λογική από ότι στο στάδιο της Εικασίας. Αυτή η αναλογία επιτείνεται καθώς προχωράνε τα στάδια της Γνώσης.
Σε αυτό το στάδιο το Λογικό μπολιάζει το άμετρο-αόριστο συναίσθημα του προηγούμενου σταδίου, το οποίο πλέον ορίζεται και καθίσταται γόνιμο αντί για καθηλωτικό, οπότε και μπορεί να παράξει έργα (πχ. Τέχνη, Πολιτική).
Οι Έλληνες παραπαίουν ανάμεσα στα Α. και Β.
Γ. Διάνοια
Είναι η γνώση των νοητών. Στη μεταφορά του μύθου ο δεσμώτης βγαίνει προς το φως και βλέπει τα αντικείμενα όπως είναι [όπως καταλαβαίνουμε, η μεταφορά του μύθου είναι η πραγματικότητα μετατοπισμένη κατά ένα στάδιο - ο δεσμώτης του σπηλαίου αντιστοιχεί στον "φιλήσυχο" πολίτη (με την κακή έννοια) ]. Στο στάδιο αυτό, γνωρίζοντας πλέον κανείς τα αντικείμενα που απαρτίζουν την πραγματικότητα, μπορεί να δημιουργήσει αφαιρέσεις και να σκεφτεί με αυτές, αλλά δεν παύουν πάντα όλες οι αφαιρέσεις να αναφέρονται απαρέγκλιτα στα φυσικά αντικείμενα και στην κοσμική πραγματικότητα. Δεν υπάρχει ακόμα η απαραίτητη απεξάρτηση από τον υλικό κόσμο ώστε να οδηγηθούμε στον καθαρά νοητό κόσμο των ιδεών και ακόμα μακρύτερα στον κόσμο του Αγαθού.
Θα πλατειάσω: Είναι όμως δυνατή αυτή η ευαγγελιζόμενη απεξάρτηση από τον υλικό κόσμο; Δυο χιλιάδες χρόνια μετά, ο Kurt Goedel, μαθηματικός και φανατικός Πλατωνιστής, το απέδειξε. Είναι μαθηματικώς τελειωμένη υπόθεση πλέον από το 1936 το φιλοσοφικό θέμα της ύπαρξης του κόσμου των ιδεών και βασίζεται στο εξής μαθηματικά αποδεδειγμένο: "Ένα σύστημα δεν μπορεί να είναι πλήρες και συνεπές ταυτόχρονα". Και επειδή ο υλικός κόσμος εξ' ορισμού υπάρχει και δεν έχει λογικές αντιφάσεις, το σύστημα της διανοίας που εδράζεται σε αυτόν αποκλειστικά δεν έχει αντιφάσεις. Άρα, σύμφωνα με το θεώρημα της μη-πληρότητας του Goedel, δεν είναι πλήρες. Δεν έχουν ειπωθεί δηλαδή όλα, ούτε μπορεί ποτέ να ειπωθούν όλα. Et voila, ο δρόμος για τη Δημιουργία και τον απεξαρτητοποιημένο από την ύλη κόσμο των ιδεών άνοιξε... [λεπτομέρειες για το θεώρημα υπάρχουν εδώ] Η όλη σύλληψη πιθανώς να σχετίζεται και με τον υπαρξισμό όπου ο κόσμος είναι αυτός που τον κάνουμε εμείς να είναι μέσα από την Δημιουργία, αντίθετα με ένα δεδομένο, στατικό κόσμο που γεννά την μοιρολατρία.
Μια κουβέντα για τον κόσμο του Αγαθού. Είναι ας πούμε ο Θεός στην Πλατωνική σκέψη. Είναι η υπέρλογη αρχή (Ανυπόθετη Αρχή την ονομάζει ο Πλάτων) η οποία νομιμοποιεί (validates) τις σκέψεις που παράγονται στον κόσμο των ιδεών. Η υπέρλογη αρχή είναι απαραίτητη παραδοχή δεδομένου του ότι αυτό που προκύπτει ευθέως από το θεώρημα του Goedel (και που ο Πλάτων το είχε διαισθανθεί) είναι ότι η λογική δεν μπορεί να θεμελιώσει τον εαυτό της (αν μπορούσε θα καθίστατο πλήρης, και αυτομάτως θα εξέπεφτε).
Ο Ράμφος λέει ότι η "μυστική" (μεταφυσική?) σκέψη είναι ακριβώς η προσπάθεια διερεύνησης της υπέρλογης αρχής που εδραιώνει τον ορθολογισμό, το Αποφατικόν δηλαδή. Ο ορθολογισμός απαιτεί την μεταφυσική για να τον εδραιώσει, oh, the irony! Και λέει περί της τεχνητής νοημοσύνης (το 1998 ήταν της μόδας η σχετική συζήτηση) ότι δεν θα καταφέρει ποτέ να προσεγγίσει την Δημιουργία λόγω του κλειστού-μη-πλήρους συστήματος λογικής που χρησιμοποιούν οι υπολογιστές (για να αποφύγουν τις αντιφάσεις). Προσωπικά διαφωνώ με τον δάσκαλο γιατί με κάποιον μαγικό τρόπο παραδέχεται ότι εργαλειακώς οι άνθρωποι και οι μηχανές είναι άλλως προικισμένοι. Anyway, μεγάλη συζήτηση.
Και το τελευταίο στάδιο της Γνώσης:
Δ. Διαλεκτική - Νόηση
Ο έσχατος αναβαθμός της Γνώσης είναι η γνώση του Αγαθού (ο Ήλιος στον Μύθο του Σπηλαίου). Αυτός κατακτάται με την Διαλεκτική η οποία είναι Λογική + Μετα-Λογική (λογική που αποφαίνεται για τον εαυτό της κι αυτοεντάσσει τη γνώση των Περιορισμών της στο σύστημά της ώστε να πάει ψηλότερα).
Και τώρα τί;
Όλα αυτά λέει ο Πλάτων ότι θα ήταν άγονα και αμπελοφιλοσοφίες αν δεν τα χρησιμοποιήσουμε κάπως.
Η απάντηση είναι να τα εντάξουμε στην προβληματική της Παιδείας.
Παιδεία είναι περιαγωγή (roaming, ντε) της ψυχής, λέει ο Πλάτων. Όχι απόκτηση νέων γνώσεων, αλλά Ψυχικής Μεταστροφής και δημιουργίας μιας Ελεύθερης, Συνειδητής Προσωπικότητας.
Έτσι γίνεται προφανές και το σημειολογικό έρεισμα του Μύθου του Σπηλαίου όπου το βολτάρισμα του Δεσμώτη από το Σπήλαιο μέχρι τον έξω κόσμο, αντιστοιχεί με την περιαγωγή της ψυχής στα στάδια της Γνώσης.
Ο Δεσμώτης γυρίζει την πλάτη του στον χρόνο των σκιών (ο χρόνος του παρόντος και του παρελθόντος και των σκιών που θα έλθουν (το μέλλον ως απλό 'αύριο')) και αντλεί πλέον την ταυτότητά του από το μέλλον και όχι από την ανάμνηση (αλυτρωτισμός (παθολογικό)). Το μέλλον δεν είναι αυτό που θα έρθει αύριο, αλλά το αύριο που εγώ θα φτιάξω για να ζήσω σε αυτό.
Ο Μύθος διατηρεί και εδώ σύνδεση με την πραγματικότητα στο ότι ο ελευθερωτής πάει σε έναν μόνο από τους Δεσμώτες να τον ελευθερώσει. Είναι αυτός ο οποίος διατηρεί έστω ενδόμυχα την θεώρηση του Αγαθού, και άρα μπορεί να περπατήσει έξω απο το σπήλαιο προς το φως Του. Η υπόλοιπη ομάδα είναι καθηλωμένη στη συνήθεια. Στην μετα-ερμηνεία της διάλεξης του Ράμφου, ο ελευθερωτής είναι ο Ράμφος, και εμείς είμαστε οι Δεσμώτες που κάνουν τα αμήχανα βήματά τους προς την απελευθέρωση, χέρι-χέρι με τον Δάσκαλο.
Και κάτι ακόμα περί της ομάδας. Η υπόλοιπη ομάδα είναι καθηλωμένη στη συνήθεια και παραμένει στο σπήλαιο, και αν έρθει η ώρα θα κατασπαράξει τον έναν, τον Κομιστή της Δημιουργίας. Αυτή είναι η δύναμη της μνήμης, της ανάμνησης, που η Δημιουργία της κλονίζει την ταυτότητα. Η Ελλάδα είναι μια τέτοια ομάδα ανάμνησης.
Στο 1:40:05 με κούφανε. Ο Μύθος του Σπηλαίου λέει ότι είναι τέτοια η δύναμη της συνήθειας της ομάδας που επειδή οι σκιές που περνάνε είναι καμιά ντουζίνα μόνο, οι δεσμώτες βάζουν στοιχήματα για το ποια θα είναι η επόμενη που θα περάσει· το διασκεδάζουν δηλαδή. Καμιά ομοιότητα με σήμερα ίσως; Εγκλωβισμένοι στις ανόητες επιλογές να διασκεδάζουμε με τα χάλια μας βρίσκοντας ανυπόφορο να αλλάξουμε; (αυτό ήταν υποσυνείδητο μήνυμα να ψηφίσετε ΣΥΡΙΖΑ, που θα είναι μια νέα σκιά - καραγκιόζης; :p)
Από το 1:35:00 και μετά να το δείτε. Μιλάει για Internet και Δίκτυα υπό το Πλατωνικό πρίσμα. Με ψιλοκούφανε προφητεύοντας το FaceBook [1:39:00] (ο Ράμφος, όχι ο Πλάτων), σαν πραγματικότητα που θα προκύψει από την αναγκαιότητα της κατά Πλάτωνα επικοινωνίας των συνειδήσεων και των σκέψεων των ανθρώπων ώστε να μορφοποιηθεί Κοινωνία. Ο Πλάτων εννοούσε την κοινωνία όχι σαν απλή επικοινωνία των ανθρώπων, αλλά σαν πλάτυνση της συνείδησης ώστε να εγκολπώσει και τις γύρω συνειδήσεις· μια κοινωνία των συνειδήσεων δηλαδή. Ουσιαστικά, λέει ο Ράμφος, ο Πλάτων οραματίστηκε το πρώτο δίκτυο επικοινωνίας των σκέψεων.
Καλό και αγαθό δηλαδή να βρισκόμαστε, να ψήνουμε μπιφτέκια και να παίζουμε σφαλιάρες, αλλά και η μέσω των δικτύων επικοινωνία μας συνιστά κοινωνία συνειδήσεων και σκέψεων, ένα ζητούμενο από χιλιάδες χρόνια πριν. Μέσω Δικτύου, λέει, η δυνατότητα επικοινωνίας με κάποια τυχαία ανθρώπινη οντότητα έχει τρομακτική σημασία γιατί δεν γίνεται επί τη βάση μιας κοινής μοίρας τοπικής εμβέλειας (δυο γείτονες) αλλά μιας πανανθρώπινης μοίρας έξω από κάθε υλική συνθήκη (άρα στον κόσμο των ιδεών). Αυτό ,λέει, σαν νέα συνθήκη θα καρποφορήσει μετά από εκατοντάδες χρόνια. Για την ώρα γίνονται τα πρώτα αμήχανα βήματα της Κοινωνίας των Πληροφοριών (αυτά το 1998 που έγινε η διάλεξη - σήμερα όπως προφήτεψε το δίδυμο με τα εργαλεία κοινωνικής δικτύωσης οδεύουμε προς την Κοινωνία των Συνειδήσεων). Μπροστά ο Ράμφος, ακόμα πιο μπροστά ο Πλάτων.
Προς το τέλος της διάλεξης καταπιάνεται με τη σύνδεση Γνώσης-Μεταφυσικής. Η πραγματική Γνώση είναι ο Ενορατικός Λογισμός. Είναι δηλαδή ο ορθός Λόγος που πατάει πάνω στο Αίσθημα και μπολιάζεται με αυτό για να μπορέσει να πηδήξει έξω από τα όρια του στενού υλικού κόσμου και να βρεθεί στον κόσμο των ιδεών. Χωρίς το Αίσθημα, ο ορθός Λόγος μένει πάντοτε στείρος υπολογισμός και καθηλώνει στη Μνήμη και στο Παρελθόν, ενώ εκφυλίζει και το Μέλλον σε 'αύριο'.
Και δυο λόγια για την όραση που παίζει σε όλο το Μύθο του Σπηλαίου τον πρωταρχικό ρόλο. Η όραση είναι η μόνη αίσθηση που αναφέρεται στο μέλλον, στο μακρινό, στο ζητούμενο (άρα στη Δημιουργία). Ως τέτοια είναι ενσωματωμένη και στην Γλώσσα σε προνομιακή θέση. ΕνΟραση = Διαίσθηση = ματιά στο Μέλλον (άρα στη Δημιουργία). 'Το βλέπω' = το κατάλαβα.
Και κάτι συγκινητικό, σχετιζόμενο με την όραση: Η λύτρωση από την βάσανο της αοριστίας της γνώσης του Αγαθού, της Υπέρλογης Αρχής:
Μια ιδέα που πετάγεται σαν φευγαλέα σπίθα στο μυαλό μας τη στιγμή της σύλληψής της (Δημιουργία) και μας τινάζει - τότε φωνάζουμε 'να το!' Το έχουμε 'δει' μέσα μας - μα τη στιγμή που θα επιχειρήσουμε να το βάλουμε σε λέξεις βλέπουμε να φτωχαίνει: Αυτό που έχουμε δει είναι η Γνώση του Αγαθού! Ύστερα θα στρέψουμε την ματιά εκεί που είδαμε το Αγαθό, στην κατεύθυνση της Ανυπόθετης Αρχής, και θα οδηγήσουμε εκεί τη Νόηση και θα Δημιουργήσουμε ξεπερνώντας τις υλικές αγκυλώσεις. Με αυτή την έννοια η όραση συνιστά άνοιγμα νέου δρόμου για να περάσει ο νους και να δημιουργήσει νέο νόημα. Και νέο νόημα θα πει νέα συνθήκη υπάρξεως, που θα πει άλλος τρόπος να υπάρχω μέσα και μαζί με τα άλλα πράγματα. Δείτε το video από το 1:50:00 για να το χαρείτε από τον ίδιο τον Ράμφο.
Μετά, αν δεν σας έφτασε η συνόψισή μου (ομολογώ πως δεν κατάφερα να κάνω απλώς συνόψιση αλλά αρκετά πράγματα είναι δικές μου διατυπώσεις, εξαιρετικά κοντά στο νόημα τολμώ να πω) και δεν σας έφτασε και η ερμηνεία του Μύθου του Σπηλαίου από τον Ράμφο στη δίωρη διάλεξή του, τότε ανατρέξτε σε δυο ακόμα μεγαλύτερους διανοητές που καταπιάστηκαν με τον εν λόγω Μύθο.
https://www.youtube.com/watch?v=jXGce8ugtpA&feature=related
https://www.youtube.com/watch?v=NDoBqFrjiqo&feature=related
