Αρχαϊκός, ανιστορικός άνθρωπος και μυθοτελετουργίες

Ο αρχαϊκός άνθρωπος βίωνε ένα κόσμο, αναπόσπαστο μέρος του οποίου ήταν και ο ίδιος. Οι μυθοτελετουργίες, με την επαναληπτικότητά τους, τον βοηθούσαν να επικυρώνει διαρκώς την ιερή και ασάλευτη τάξη των πραγμάτων, μέρος της οποίας ήταν και ο ίδιος. Με αυτό τον τρόπο κρατιόταν μακριά από την ιστορικότητα, από την διεκδίκηση δηλαδή δικαιώματος παρέμβασης στην ροή των πραγμάτων.

είναι η ελευθερία επιλογής, ελευθερία;

Όχι, δεν είναι. Η ελευθερία δεν είναι με κανένα τρόπο το δικαίωμα επιλογής. Αν ήταν έτσι, τότε ο κρατούμενος των ινδιάνων που τον θέτουν εμπρός στο δίλημμα τσιτσί-ή-θάνατος (που μπορεί να μην ξέρουμε τι είναι το τσιτσί, αλλά δεν ακούγεται κάτι καλό) είναι ελεύθερος στο μέτρο που έχει δικαίωμα επιλογής. Δεν μπορεί όμως κανείς να είναι ελεύθερος απέναντι σε ένα πεδίο επιλογών έξωθεν καθορισμένο.

Ελευθερία είναι να μπορείς να ορίσεις μόνος σου το πεδίο των επιλογών σου. Και σίγουρα δεν συμπεριλαμβάνει και τη δυνατότητα να πραγματώσεις εν τέλει την επιλογή σου. Είναι ένα καθαρά εσωτερικό ζήτημα που δεν μπορεί να υπόκειται σε καμιά εξωτερική αναγκαιότητα.

Απόλυτη ελευθερία είναι να μη θέλεις τίποτα.

Ο Πλωτίνος, το ιεραρχικό σχήμα Εν - Νους - Ψυχή και η σύνδεση με το νεοπλατωνικό

Το Εν είναι η απόλυτη απλότητα από την οποία απορρέει ο κόσμος. Πως το Εν όμως δημιουργεί τον κόσμο; Πως γίνεται το μαγικό βήμα με το οποίο το Εν γίνεται δυο παραμένοντας όμως πάντα Εν;

Γίνεται όταν το Εν σκέφτεται τον εαυτό του. Έτσι παραμένει Εν μεν, αλλά έχει κάνει το πρώτο αλματώδες βήμα προς τη σύνθεση. Μετά, η δημιουργία του κόσμου is just history.

Κάθε κίνηση της απλότητας προς κάτι συνθετότερο είναι αναγκαστικά μια κίνηση από το υψηλότερο προς το ευτελέστερο. Ευτελέστερο, γιατί έχει ανάγκη από άλλα...

Η διαφορά του Ενός από τον εαυτό του είναι ο νους.

Κλιμακωτή οντολογία:
Εν (απολύτως άρρητο) -> Νους (απολύτως πνευματικό) -> Ψυχή (λιγότερο πνευματικό - περιλαμβάνει και δεδομένα εξωτερικής πραγματικότητας) -> Κόσμος

Ο κόσμος του κακού είναι όταν η ψυχή μείνει στην ύλη και απορρίψει το πνευματικό. Το κακό είναι η αποσύνδεση δηλαδή.

Το αίτημα του Πλωτίνου ήταν η πνευματική λύτρωση του ανθρώπου.

Ο κόσμος στον Πλωτίνο οντολογικά είναι απολύτως πνευματικός. Η ψυχή δηλαδή δημιουργεί την ύλη. Ή αλλιώς η ύλη είναι ενέργημα της ψυχής του κόσμου.

Το πλωτίνειο ιεραρχικό οντολογικό σχήμα διατηρεί πλήρως τη συνέχεια του: Δεν υπάρχει αποκοπή από το ένα επίπεδο στο άλλο. Ο νους δηλαδή μπορεί να στραφεί και να ορά το Εν, όπως και η ψυχή τον νου. Παρομοίως και ο κόσμος την ψυχή. Αυτή η διατήρηση της συνέχειας επιτρέπει την ανάταξη των πραγμάτων προς υψηλότερα επίπεδα (κάτι ανάλογο με τον πλατωνικό κόσμο των ιδεών που στρέφονται προς το Αγαθό).

παρόμοιο σχήμα:
Νεοπλατωνική φιλοσοφία: Μονή (αρχική μοναξιά) - Κάθοδος (απορροή) - Επιστροφή (ανάταξη)

Σημείωση: Ο Πλωτίνος ήταν Πλατωνιστής και άνοιξε το ρεύμα προς τον νεοπλατωνισμό.

Όλα τα παραπάνω έχουν το νόημα να μπορούμε να επιστρέψουμε από τον κάτω κόσμο μας προς τα πάνω - να μας δώσουν ένα τρόπο βηματισμού προς το Εν.

Στάδια της (νεοπλατωνικής - πλωτίνειας) επιστροφής:

Α. Κάθαρση
Απαλλαγή της ψυχής από όλα τα παράσιτα: υλικές ορέξεις και επιθυμίες.

Β. Φωτισμός
Η ψυχή ξαναβρίσκει τον εαυτό της και επανεντάσσεται οργανικά στο χώρο του νου.

Γ. Θέωση
Η εκτόξευση προς το Εν.

Η πνευματική ζωή είναι η δυνατότητα να ελευθερωνόμαστε από τα πράγματα ορίζοντας εμείς αυτά κατά πως σκεπτόμαστε, αντί να ορίζουν αυτά εμάς, δηλαδή αντί να προσαρμοζόμαστε σε αυτά και να σκεπτόμαστε σύμφωνα με τις συνθήκες που μας υποβάλουν.

Μέσα μας βρίσκονται οι πηγές της πραγματικότητας.

Είναι η πρώτη φιλοσοφία που ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα ενός κόσμου που παγκοσμιοποιείται (ρωμαϊκή αυτοκρατορία). Σε ένα τέτοιο κόσμο διαφορετικών πραγματικοτήτων δεν μπορεί να υπάρξει παράγων συνεχείας και συνοχής παρά μόνο εντός. Απαντάει δηλαδή ο Πλωτίνος με τη φιλοσοφία του στο αίτημα για διαχείριση των πολλαπλών ταυτοτήτων: Είμαι πχ. Έλληνας αλλά είμαι και Ρωμαίος πολίτης. Το εντός συναιρεί τις μερικότητες και συστήνει μια καθολική ταυτότητα.